Januskop

Persoonlijk heb ik met de farmaceutische industrie een tweeslachtige relatie, noem het gerust een haat-liefdeverhouding. Enerzijds dank ik mijn leven aan de vruchten van artsenijkundig onderzoek, medicijnproductie en –distributie, anderzijds roept de perverse inhaligheid in deze bedrijfstak bij mij pure walging op, wat ook weer niet goed is voor de gezondheid.

In de ruim drie decennia dat wij doende zijn een adequaat antwoord te formuleren op de aidspandemie – tot dusver een redelijk succesvolle ambitie – hebben we vaak oog in oog gestaan met de januskop van de farmaceutische industrie. Bondgenoot en tegenstrever, partner en saboteur, maîtresse en souteneur.

De relatie tussen de farmaceutische industrie en organisaties zoals Aidsfonds die moeten opkomen voor publieke gezondheid en welzijn van mensen met hiv, is in essentie amoreel: een contract op wederzijds gebruik. Een quid pro quo waarbij de belangenorganisatie sponsorgeld ontvangt voor projecten en producten en waar de farmaceut een humaan mombakkes en burgerlijke gedweeheid voor terugkrijgt. Wij doen dankbaar alsof het om belangeloze vrijgevigheid voor het goede doel gaat, de andere partij mag in ruil bij de aandeelhouder goede sier maken met zijn opgepoetste imago van maatschappelijke betrokkenheid.

Hoe flinterdun de plot van dit schijnheilige toneelstukje is hebben we kunnen zien toen een Aidsfonds-delegatie bij Gilead een coulante opstelling inzake PrEP ging bepleiten, maar zich telkenmale met een kluitje in het riet liet sturen. Hier liet de farmaceut brutaal zien wie in deze relatie de broek aanheeft. Geen belangstelling. Doei. Ga maar gauw braaf een softe testcampagne ‘ontwikkelen’, we maken het geld morgen over.

Tot zover niks nieuws onder de zon. Maar toen Gilead van de zomer zijn hand overspeelde en verlenging van het verlopen patent op Truvada™ wilde afdwingen, veranderde het eenzijdig de huwelijkse voorwaarden. Het wijzigde zijn positie van amoreel naar immoreel. En dat, jongens en meisjes, is onacceptabel.

Dat heeft de directeur van Aidsfonds goed gezien. Terecht dat ze een sponsorcontract niet meer van een handtekening voorzag. Met zo’n onbetrouwbare partij doe je voorlopig geen zaken. Eerst maar eens een hartig woordje wisselen en diep in het stof laten bijten. Quid quo pro. Voor wat hoort wat.

Ik hou normaal gesproken niet van leedvermaak, maar sinds vorige week loop ik toch met een vette grijns rond. Vanaf vandaag heeft Sandoz generieke PrEP in de apotheek liggen voor een zesde van de Truvada-prijs en mag Gilead zijn onwelriekende wonden likken: in het PrEP-discours heeft het zich voorlopig (en waarschijnlijk voorgoed) buitenspel geplaatst. Net goed. Dikke doei. Pharma is a bitch.

Antony Oomen
29.X/2017
Amsterdam